“Het boek heeft een grote aantrekkingskracht,
maar riep tegelijkertijd aversie op. (..) Het is beter
dit boek oppervlakkig te lezen. (..) God Zelf is een
betere Leermeester dan dit boek; Zijn benadering is
liefdevoller dan de soms harde en koude woorden van dit
boek”. Het zijn wel merkwaardige woorden die de
uitgever in zijn voorwoord gebruikt om het boek De
Geestelijke Mens van Watchman Nee bij de lezer te
introduceren. Zelden heb ik iemand zo een boek zien
aanprijzen. Je krijgt bijna de indruk dat het beter zou
zijn geweest als het boek niet zou zijn uitgeven.
In de Engelstalige wereld zijn er vele tientallen
boeken van Watchman Nee verschenen. Toch heeft hij er
uiteindelijk maar één zelf geschreven:
De Geestelijke Mens. Alle andere zijn samengesteld
uit zijn lezingen en studies. Wie was deze man die
anderen inspireerde om zijn aantekeningen uit te
werken tot wel zeventig boeken.
Watchman Nee
Angus Kinnear vertelt ons in zijn biografie, dat de
jonge Nee op 4 november 1903 in China ter wereld is
gekomen. Zijn moeder gaf hem de naam Shutsu, wat
zoveel betekent als 'die doorgaat met het vereren van
zijn voorouders'.
Ofschoon Nee een westers georiënteerde opleiding
volgde en Ierse zendelingen zijn leermeesters waren,
raakte hij aanvankelijk niet onder de indruk van het
christelijk geloof. Pas toen hij zag hoe zijn moeder
veranderde nadat zij tot bekering was gekomen, stelde
hij zijn hart open en gaf zijn leven aan de Here
Jezus. Hij was toen 17 jaar. Er zouden echter nog
enige jaren voorbijgaan voordat hij bereid bleek om
zijn Heer ook daadwerkelijk te dienen. Maar de
radicaliteit die hij toen aan de dag legde, heeft hem
zijn hele leven niet meer verlaten. Hij liet zich
dopen en veranderde zijn naam in 'To-sheng', wat in
het Engels 'Watchman' (wachter) betekent.
Intussen zegende de Heer zijn evangelisatiewerk
rijkelijk. Alles leek hem voor de wind te gaan,
totdat hij ziek werd. Nee bleek aan tuberculose te
lijden en meende dat zijn einde nabij was. De tijd
die hij moest kuren, gebruikte hij om zijn
monumentale werk De Geestelijke Mens te schrijven.
Hij was toen pas 26 jaar. Het boek dat bedoeld was
als nalatenschap aan de Chinese kerk, werd
uiteindelijk de basis voor zijn verdere bediening,
want Nee herstelde. Nog vele jaren zou hij de
gemeente met zijn onderwijs mogen dienen. In 1950 was
zijn werk uitgegroeid tot een beweging van meer dan
tweehonderd plaatselijke gemeenten. Ten gevolge van
de communistische hervormingen in het land werd Nee
het werken echter onmoglijk gemaakt. In 1952 werd hij
gearresteerd.
Ofschoon hij tot een straf van 15 jaar werd
veroordeeld, is hij nooit meer in vrijheid gesteld
(1). In 1972 stief hij. Zijn
bewakers vonden onder zijn hoofdkussen een briefje
met de volgende woorden: 'Christus is de Zoon van
God, die is gestorven om de zonde der mensheid te
verzoenen, maar op de derde dag weer is opgestaan.
Dit is de grootste waarheid in het universum. Ik
sterf vanwege mijn geloof in deze Christus.'
De mens als drie-eenheid
In zijn boek De geestelijke Mens werkt Watchan Nee
zeer gedetailleerd uit wat de Bijbel over de mens
leert (theologen spreken bij zo'n studie van een
'bijbelse antropologie').
Hij kiest daarbij voor het uitgangspunt dat de mens
naar Gods beeld en gelijkenis is geschapen en daarom
- net als de Drie-enige God - uit drie delen bestaat:
geest, ziel en lichaam, die hij als volgt omschrijft:
-
De geest is het aspect van de mens dat zich bewust
is van God. Hier zetelen de eigenschappen geweten,
intuïtie en gemeenschap.
-
De ziel is het aspect van de mens dat zich bewust
is van zichzelf. hier bevinden zich de wil, het
verstand en het gevoel.
-
Het lichaam tenslotte, is het aspect van de mens
dat zich bewust is van de wereld waarin hij leeft.
Nee illustreert de wijze waarop geest, ziel en lichaam
zich tot elkaar verhouden aan de hand van het ontwerp
van de tempel. De voorhof staat voor het lichaam, het
heilige voor de ziel en het heilige der heiligen voor
de geest. Hij wil hiermee uitdrukken hoe de mens als
beelddrager Gods met zichzelf in harmonie moet leven. De
geest, die in verbinding staat met God, behoort de ziel
te leiden, zodat het lichaam - aangestuurd door de ziel
- uiteindelijk doet wat Gode welbehaaglijk is.
Innerlijke balans verstoord
De zondeval van Genesis 3 heeft voor de mens
ongelooflijk grote gevolgen gehad. Hierdoor is hij
niet langer meer het prachtige schepsel, dat God naar
Zijn beeld en gelijkenis heeft gemaakt. Het imagio
Die is zwaar beschadigd en daardoor is de gestalte
van degene die hij als mens behoot te weerspiegelen,
nauwelijks meer herkenbaar. Nee legt stapje voor
stapje uit, hoe de mens door de zondeval innerlijk
uit balans is geraakt. De relatie met God is
verbroken, waardoor de geest niet goed meer
functioneert. Niet alleen Adam, maar ook al zijn
nakomelingen zijn door de zondeval in deze toestand
terecht gekomen. Hun disbalans komt op verschillende
manieren tot uitdrukking.
Zo kan de mens zich door de impulsen van zijn ziel
laten leiden. De mens kan zich echter ook door de
impulsen van zijn lichaam laten leiden. Zo iemand
wordt "de vleselijke mens" genoemd.
Tenslotte kan de mens zich ook nog door de impulsen
van zijn gevallen geest laten leiden. Deze mensen
worden in de Bijbel wel aangeduid als 'tovenaars' en
'waarzeggers'.
Voor allen geldt dat zij zich hebben losgemaakt van
Gods leiding en van Hem vervreemd zijn geraakt.
Daardoor zijn zij niet meer de mensen die God bedoeld
heeft. Romeinen 5:12 trekt de lijn nog verder door en
zegt dat de dood tot alle mensen is doorgedrongen.
De nieuwe mens
Voor Watchman Nee vormen de kruisdood en opstanding
van de Here Jezus het goddelijke antwoord op het
probleem dat door de zondeval is ontstaan. Zoals door
Adam de zonde en de dood in de wereld zijn gekomen, zo
zijn door Jezus Christus het leven en de heerlijkheid
naderbij gekomen (vgl. Rom. 5:18).
God Zelf heeft in Christus laten zien dat Hij als
mens een zondeloos leven kon leiden en daardoor heeft
de dood geen vat op Hem gekregen. Hij, die op Golgotha
de straf voor de zonden heeft gedragen, kon vanwege
zijn heiligheid door de dood niet worden vastgehouden
en is ten derde dage weer uit het graf opgestaan.
In zijn opstanding is Hij het hoofd van een nieuwe
mensheid geworden: de 'tweede Adam'. Tot dit nieuwe
geslacht behoren al diegenen die erkennen dat Zijn
lijden en sterven een verzoening is geweest voor hun
zonden, en - nadat zij hun knieën voor Hem
hebben gebogen - de Heilige Geest hebben ontvangen.
Deze Geest neemt de plaats in van de gevallen geest
en stelt de mens in staat om te leren zo te leven als
de Here het bedoeld heeft. Dit leren wordt in de
Bijbel 'heiliging' genoemd.
Beoordeling
Watchman Nee staat met zijn antropologie niet op
zichzelf. Hij is gevormd door en sluit nauw aan bij
bekende schrijvers als Theodore Austin-Sparks, A.R.
Fausset, Witness Lee, Mary E. McDonough, Andrew
Murray, G.H. Pember, en Jessie Penn-Lewis. Van
theologen heeft hij nooit veel waardering ontvangen.
Het is ook niet moeilijk om de zwakke plekken in zijn
onderwijs te vinden. Zo spreekt de Bijbel
bijvoorbeeld slechts op een tweetal plaatsen over de
bij hem zo overheersend aanwezige en bijna anatomisch
beschreven driedeling geest-ziel-lichaam.
Het is op zijn minst opmerkelijk dat de menselijke
drie-eenheid bij hem zo'n fundamentele plaats
inneemt, omdat de Bijbel zelf over de goddelijke
Drie-eenheid slechts in indirecte termen spreekt. Ook
doet zijn soms extreme wijze van uitdrukken - zeker
in de Nederlandse vertaling - meer dan eens de tenen
krommen. Fragmenten die de vertaler ter nuancering
heeft toegevoegd, doen daar niets aan af
(integendeel).
Toch blijft De geestelijke Mens een boeiend boek dat
heldere uitleg geeft over het wezen van de mens, wat
er gebeurt als hij tot geloof komt en wat een leven
van heiliging inhoudt. Ik heb er in mijn eigen leven
ontzettend veel aan gehad en ben blij dat er nu
eindelijk een Nederlandse vertaling is.
Martien Jan de Haan, BoekenNieuws, De Oogst, januari
2003.
Meer
informatie over de Geestelijke Mens
(1) Er zijn bronnen die spreken
van een vrijlating enkele dagen voor zijn dood.
|